Co tu się dzieje? Jeszcze kilka lat temu w naszych kawiarniach rządziło mleko owsiane, migdałowe albo kokosowe. Aż tu nagle na tablicy z menu pojawia się „mleko grochowe” albo „napój grochowy” i barista pyta: „chcesz spróbować?” Na początku brzmi to trochę jak żart - przecież groch kojarzy nam się bardziej z zupą. Okazuje się jednak, że ten zielony zawodnik staje się cichym bohaterem kawowej rewolucji.
Mleko grochowe, czyli po prostu napój z żółtego grochu, to roślinny odpowiednik mleka krowiego. W przeciwieństwie do owsianego czy migdałowego powstaje w wyniku bardziej skomplikowanego procesu biotechnologicznego. Naukowcy z Instytutu Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego opracowali patent na jego produkcję. Nasiona żółtego grochu (około 10% wody, 21-22% białka i 48-55% węglowodanów) są rozdrabniane, a skrobia enzymatycznie przekształcana w naturalne cukry. Powstaje słodki ekstrakt, który przypomina w smaku mleko półtłuste - tu w zasadzie nie ma żadnej magii, po prostu chemia i cierpliwość. Mało kto wie, że już w 2016 r. amerykański start-up Ripple Foods wypuścił na rynek „Ripple Milk”, a polski patent funkcjonuje od kilku lat.
Samo „wyciśnięcie” mleka z grochu w domu jest prawie niemożliwe - ten proces nie polega na namaczaniu ziaren jak w przypadku migdałów, lecz na hydrolizie skrobi w specjalnych warunkach. Dlatego producenci tacy jak Sproud czy DRYK używają opatentowanych technologii, aby białko grochowe połączyć z wodą, olejem roślinnym i solą morską. W rezultacie otrzymujemy napój, który ma zaskakująco kremową konsystencję i naturalnie słodki posmak. Niektórzy uważają, że jest to najdelikatniejsza alternatywa dla mleka krowiego - i wbrew temu, co może sugerować nazwa, nie ma zapachu grochówki.
Bariści kochają to mleko z kilku powodów. Po pierwsze, w wersji dla baristy spienia się równie dobrze jak mleko krowie. Mikropianka jest stabilna i pozwala rysować latte art bez wyrzeczeń. Po drugie, jego neutralny, zbalansowany smak nie dominuje kawy i pięknie podbija jej profil smakowy. To duża przewaga nad soją (zbyt intensywna) czy owsem (czasem zbożowy posmak). Po trzecie, mleko grochowzdre nie zawiera glutenu, laktozy ani typowych alergenów - można je więc podać osobie uczulonej na orzechy, migdały czy soję. Dodatkowo, wiele marek nie dodaje do niego cukru, a to dla wielu klientów jest ważnym argumentem.
Nie bez znaczenia jest też subiektywna opinia baristów. W polskiej palarni Colbergcoffee przetestowano wiele napojów roślinnych i to właśnie grochowy DRYK Pea Barista został okrzyknięty rewolucją. Zdaniem autorów „nie musisz być weganinem, żeby zakochać się w tym smaku”. A w 2024 r. produkt ten zdobył nagrodę „Best New Product” na targach World of Coffee w Kopenhadze, co potwierdza, że coś jest na rzeczy.
Zostawmy na chwilę latte art i zastanówmy się, co siedzi w środku i czy mleko groszowe jest zdrowe. Niesłodzone mleko grochowe jest wysokobiałkowe - jedna szklanka zawiera około 8 g białka, porównywalnie do mleka krowiego czy sojowego. Zawiera też sporo potasu (ok. 450 mg, więcej niż mleko krowie) oraz oferuje 45% dziennego zapotrzebowania na wapń i 30% na witaminę D. Bogate jest w fosfor, selen i cynk - minerały, których inne napoje roślinne mają mniej. Wartości odżywcze zależą od producenta, ale generalnie mleko grochowe dostarcza więcej białka niż napoje migdałowe, ryżowe czy kokosowe, a niesłodzona wersja ma niski poziom cukru, co docenią osoby na diecie keto lub diabetycy.
Nie bójcie się też tłuszczu - w naturalnym grochu jest go tylko ok. 1-2%, więc gotowy napój jest lekki i jednocześnie sycący. Dzięki brakowi laktozy mleko grochowe nie powoduje wzdęć i może być stosowane przez osoby z nietolerancją. W jego składzie znajdują się błonnik i prebiotyki oraz cenne omega-3. Jedynym alergenem jest sam groch, więc jeśli ktoś jest na niego uczulony, powinien uważać. Producenci często wzbogacają napój w witaminy B12, D3 czy ryboflawinę.
Coraz częściej patrzymy na kubek kawy nie tylko przez pryzmat smaku, ale też wpływu na planetę. Tu groch pokazuje siłę. Uprawa grochu wymaga około 85% mniej wody niż uprawa migdałów i zdecydowanie mniejsze ilości nawozów. Roślina ta wiąże azot w glebie, dzięki czemu poprawia jej jakość i ogranicza potrzebę stosowania nawozów syntetycznych. Produkcja mleka grochowego generuje niski ślad węglowy - jedna z marek podaje, że to zaledwie 0,3 kg CO₂ na kilogram napoju.
Marka Sproud chwali się, że jako pierwsza firma spożywcza otrzymała certyfikat ISO 26000 za zrównoważony rozwój i odpowiedzialność społeczną. Barista Zero, ich nowsza linia, nie zawiera żadnego cukru ani słodzików, co jest odpowiedzią na coraz bardziej świadomych konsumentów. Z kolei DRYK Pea Barista wytwarzany jest z grochu pochodzącego z Francji, a sam napój produkuje się w Szwecji - krótszy łańcuch dostaw oznacza mniejszy ślad transportowy.
Czy to tylko chwilowa moda? Jeszcze niedawno numerem 1 w kawiarniach specialty było mleko owsiane. Dziś baristów coraz bardziej interesują alternatywy, które łączą dobrą pianę, neutralny smak i wyższe wartości odżywcze. Na ostatnim festiwalu kawy widziałem na wielu stoiskach mleko z ziemniaka to pokazuje że branża jest spragniona nowości i alternatyw. Mleko grochowe spełnia te kryteria, dlatego zdobywa zaufanie kawiarzy i klientów.
Z jednej strony to produkt niszowy - w supermarketach wciąż rzadko na niego trafisz, a sześciopak potrafi kosztować około 70 zł. Z drugiej, bariści mają coraz większy wybór marek (Sproud, DRYK, Ripple, lokalne start-upy). DRYK zdobył międzynarodową nagrodę na World of Coffee, a to pokazuje, że nawet w świecie kawy z mlekiem dzieje się innowacja. Perfect Daily Grind donosi, że wyciąg z żółtych grochów daje napój bogaty w białko i wolny od tłuszczów nasyconych.
Biorąc pod uwagę rosnące zainteresowanie bardziej zrównoważonymi i funkcjonalnymi alternatywami, wielu ekspertów uważa, że groch ma szansę zająć stałe miejsce w menu kawiarni specialty. Sam spróbowałem - latte na mleku grochowym smakuje niemal jak klasyczne, a pianka trzyma się dzielnie. Jeśli branża pójdzie w stronę ekologii i świadomego żywienia, to wcale bym się nie zdziwił, gdyby za kilka lat napój grochowy był standardem.
Na koniec kilka praktycznych porad. Kupując mleko grochowe, wybieraj wersje niesłodzone i wzbogacone w wapń i witaminy - dzięki temu będziesz mieć pewność, że pijesz coś wartościowego. Sprawdź, czy w składzie nie ma oleju słonecznikowego w nadmiarze ani zagęszczaczy - czasem producenci lubią „upiększać” etykietę. Warto też czytać listę alergenów - większość mlek grochowych nie ma soi ani orzechów, ale zdarzają się mieszanki.
Gdzie kupić? Wciąż najlepiej szukać w sklepach ekologicznych, internetowych lub kawiarniach, które już wprowadziły mleko grochowe do oferty. Jeśli jesteś w Warszawie, polecam wpaść do Palarni Java lub Coffeedesku - tam barista zaserwuje cappuccino z grochową pianką. Dobrze jest też po prostu zapytać w lokalnej kawiarni - rośnie liczba miejsc, które próbują tego trendu.
A co jeśli wolisz domowe eksperymenty? W sieci są przepisy na napój z namoczonego grochu, ale szczerze - smak i konsystencja mogą cię rozczarować. Prawdziwe mleko grochowe wymaga sprzętu i enzymów, które trudno mieć w kuchni. Lepiej więc zaufać gotowym produktom i cieszyć się tym, że ktoś już odrobił za nas lekcje chemii.
Czy mleko grochowe to przyszłość kawiarni? Czas pokaże. Ale jedno jest pewne - jest smaczne, zdrowe i ekologiczne. Jeżeli jeszcze nie próbowałeś, daj mu szansę. To serio działa. Sam sprawdzałem - i choć nie jestem fanem modnych trendów, w tym wypadku z czystym sumieniem mówię: warto. A jeśli uważasz inaczej, napisz w komentarzu. W końcu kawa to też rozmowa.
Mleko grochowe to napój roślinny wytwarzany z żółtego grochu. Ziarna są moczone, rozdrabniane i filtrowane, a następnie mieszane z wodą. Dzięki temu powstaje napój bogaty w białko, naturalnie bez laktozy i glutenu.
Napój grochowy jest źródłem białka roślinnego, ma niski indeks glikemiczny i zazwyczaj jest wzbogacany w wapń oraz witaminy z grupy B. Zawiera mniej cukru niż większość mlek roślinnych, co czyni go dobrym wyborem dla osób dbających o dietę.
Tak! Wersje baristyczne mleka grochowego mają świetną pienistość, dzięki czemu doskonale nadają się do cappuccino, latte czy flat white. Bariści chwalą jego neutralny smak, który nie dominuje aromatu kawy.
Mleko grochowe jest coraz częściej wybierane ze względu na dobry smak, wysoką zawartość białka i właściwości spieniające. Dodatkowo jest ekologiczne – jego produkcja zużywa mniej wody niż mleka migdałowego czy krowiego.
